["itemContainer",{"xmlns:xsi":"http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance","xsi:schemaLocation":"http://omeka.org/schemas/omeka-xml/v5 http://omeka.org/schemas/omeka-xml/v5/omeka-xml-5-0.xsd","uri":"http://ptpn.locloud.pl/items/browse?page=3&output=omeka-json","accessDate":"2024-03-28T19:43:34+01:00"},["miscellaneousContainer",["pagination",["pageNumber","3"],["perPage","12"],["totalResults","4882"]]],["item",{"itemId":"4876","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6412"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/85cab3b4a81712b0769d6dd4160c7075.jpg"],["authentication","8d8eb2c57c17edc2563222b280a79fea"]],["file",{"fileId":"6413"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/7a712f538c6ba94aa716199c3e3492be.jpg"],["authentication","003d3959ab7a22b884893e54ad627f69"]],["file",{"fileId":"6414"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/25e1186ef8b0e9abcd4b9bcecadacddd.jpg"],["authentication","0f0147b9182d3e241b57205991c94d51"]],["file",{"fileId":"6415"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/46f46a5ac89655903b388da9d77e115b.jpg"],["authentication","f9ccd299a833e2153de5053baf7fe571"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28378"},["text","14825.III"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28380"},["text","Basilea, impensis Blasij Salomonis Bibliopole in officina libraria [...] Thome Wolff "]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28382"},["text","Niemcy"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28383"},["text","Bazylea"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28384"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28385"},["text","Skóra jasna na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28386"},["text","Po 1519"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28379"},["text","Missale secundum rubricam Vratislaviensis diocesis"]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28381"},["text","1519. 2°"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4875","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6408"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/23f8bf00c031ff7785b77136db24da0a.jpg"],["authentication","f8c2bcd441f74b95dd2f56d885b2d4c4"]],["file",{"fileId":"6409"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/59a037c4ecbcc5c5644b01470148054f.jpg"],["authentication","d3ecdfba0c61eca2303c050764939bf5"]],["file",{"fileId":"6410"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/05efe4d0f48c95485debe164f4d7c65c.jpg"],["authentication","1610ff50026faa776adb54f81d92eebf"]],["file",{"fileId":"6411"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/d66bb71f3d2d6fbf8e1b74eef2ccbd1a.jpg"],["authentication","90e436aa4dea77c09982e98ad0bd7471"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28367"},["text","3744.I"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28370"},["text","Coloniae, apud Ioannem Crithium"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28372"},["text","Niemcy"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28373"},["text","Kolonia"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28374"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28375"},["text","Skóra jasna na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28376"},["text","Po 1615"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28368"},["text","Lusitanus Emanuel"]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28369"},["text","Aphorismi confessariorum ex doctorum sententis collecti"]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28371"},["text","1615. 12°"]]]],["element",{"elementId":"90"},["name","Provenance"],["description","A statement of any changes in ownership and custody of the resource since its creation that are significant for its authenticity, integrity, and interpretation. The statement may include a description of any changes successive custodians made to the reso..."],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28377"},["text","[Franciszkanie convent. Poznań, XVII w.]"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4874","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6404"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/f48d729b97656542cefef5012895c1d6.jpg"],["authentication","7ec01b358e01bca52d743378b40961c4"]],["file",{"fileId":"6405"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/7ec14e9fcd2af780d4dd935637831019.jpg"],["authentication","6f1267d34854b9d6fd6dfd8672352894"]],["file",{"fileId":"6406"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/f820da13d8fc23d1dfaf14f7508273da.jpg"],["authentication","eceb4f17b59e39b86342bf9962ee38d1"]],["file",{"fileId":"6407"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/06d3f5c5af03fa622eeede25baff8c1f.jpg"],["authentication","019625afc7c602f20997b2f1ceb7fde5"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28356"},["text","623.III/3"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28359"},["text","Basileae, ex aedibus An. Cratandri"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28361"},["text","Szwajcaria?"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28362"},["text","Bazylea?"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28363"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28364"},["text","Skóra jasna na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28365"},["text","Po 1528"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28357"},["text","Cicero Marcus Tullius"]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28358"},["text","Opera epistolica, t. 3"]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28360"},["text","1528. 2°"]]]],["element",{"elementId":"90"},["name","Provenance"],["description","A statement of any changes in ownership and custody of the resource since its creation that are significant for its authenticity, integrity, and interpretation. The statement may include a description of any changes successive custodians made to the reso..."],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28366"},["text","1.J.Ch. Freybe 2. Ex Goldanorum bibliotheca 3. Antoni Kantecki, presb. Posn. 4. Dr Tophoff"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4873","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6400"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/6178f86ceaa90e2065f9e76080b9e835.jpg"],["authentication","ebcfff1ebf0a2f8843f289cd9f146dd5"]],["file",{"fileId":"6401"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/11488fec42b7ce317c22f154018172b7.jpg"],["authentication","5c4240d20bf6bcb2e7f2b53383a0b734"]],["file",{"fileId":"6402"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/699241aa2e6d4fb8dfd00c4e70bb64f7.jpg"],["authentication","60661cc1ff6e2b6046b7a0bf9785bb21"]],["file",{"fileId":"6403"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/88517e052a6a2c2ff60ecf646445d0d1.jpg"],["authentication","3261ccc34eb01cdddd02c99d996d31ab"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28346"},["text","4282.IV"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28349"},["text","Amsterdam, chez P.&J. Blaev, Janssons a Waesberge"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28351"},["text","Holandia?"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28352"},["text","Amsterdam?"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28353"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28354"},["text","Skóra brązowa na tekturze"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28355"},["text","Początek XVIII w."]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28347"},["text","Du-Ryer Pierre"]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28348"},["text","Les Metamorphoses D'Ovide, en latin et francois"]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28350"},["text","1702. 2°"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4872","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6396"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/20ffebaaf534e6d40d32f23984209ca1.jpg"],["authentication","c8ea07a06b0b298a82f46f0a773e04e3"]],["file",{"fileId":"6397"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/21cc70a732bbd0f7ee1ba687b062290c.jpg"],["authentication","28913f277eb35617d9538c5569a79315"]],["file",{"fileId":"6398"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/131dcfb0a6272a91b48576285dce6e3a.jpg"],["authentication","8d1b665dd3bcc685596772a8d05e84fa"]],["file",{"fileId":"6399"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/bd69ad57b189a3b225d10b0e1def8c5d.jpg"],["authentication","9b4e62ab8b19a3696f1f8943f0a2a1ec"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28336"},["text","7964.I"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28339"},["text","Coloniae, Martinus Gymnicus excudebat"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28341"},["text","Niemcy?"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28342"},["text","Kolonia?"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28343"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28344"},["text","Skóra brązowa na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28345"},["text","Po 1549"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28337"},["text","Gellius Aulus"]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28338"},["text","Noctes Atticae"]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28340"},["text","1549. 8°"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4871","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6392"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/ec5f68831f2decd95cfd475e18947288.jpg"],["authentication","852c6267f327626b7f097fe8d0189dc5"]],["file",{"fileId":"6393"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/bcec64a2481d5c920513ce207c6fa6f2.jpg"],["authentication","93c98acd7f7cb036fc67466e82c62833"]],["file",{"fileId":"6394"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/8a425179576b90dd3b3de3160cf8e71f.jpg"],["authentication","ac621c40e7384169dfb734afd98e0c03"]],["file",{"fileId":"6395"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/0508236d07827b9d4d8be30a8a35a950.jpg"],["authentication","470086906b52beeba39bc97cc3140b29"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28326"},["text","9936.I"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28329"},["text","Cracoviae, in. offic. Iacobi Siebeneycher"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28331"},["text","Polska"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28332"},["text","Kraków"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28333"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28334"},["text","Skóra brązowa na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28335"},["text","Po 1586"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28327"},["text","Terentius Publius Afer"]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28328"},["text","Ex... comediis Latinissimae colloquiorum formulae ordine selectae...."]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28330"},["text","1586. 8°"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4870","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6387"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/79e68b10a9e54af13a897ea6113fd0cb.jpg"],["authentication","64bf1ab0ed87f24f8845f2c6200dab3d"]],["file",{"fileId":"6388"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/4c98051aa301480338d1071252fe237c.jpg"],["authentication","6735355adcc47e10a201f8fb4cdd8b99"]],["file",{"fileId":"6389"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/842671926aa9e451e902fe0f7a71dff4.jpg"],["authentication","f06727954366d2ee24f03bcfaf7830d0"]],["file",{"fileId":"6390"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/bd97a9a5c49a9e6cf0bfad76328d4be8.jpg"],["authentication","b7477f182e9116b09cc97caf79740367"]],["file",{"fileId":"6391"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/50fd015e99e04781682ce3616646afeb.jpg"],["authentication","0db28b79b0577124e7f8429e7fb9966d"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28315"},["text","28346.IV/1"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28318"},["text","Coloniae Agrippinae, apud Ioannem Wilhelmum Friessen"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28320"},["text","Niemcy?"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28321"},["text","Kolonia?"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28322"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28323"},["text","Skóra jasna na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28324"},["text","XVII/XVIII w."]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28316"},["text","Le Blanc Thomas"]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28317"},["text","Psalmorum Davidicorum analysis... tomus primus"]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28319"},["text","1697. 2°"]]]],["element",{"elementId":"90"},["name","Provenance"],["description","A statement of any changes in ownership and custody of the resource since its creation that are significant for its authenticity, integrity, and interpretation. The statement may include a description of any changes successive custodians made to the reso..."],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28325"},["text","1.\"Ad usum fris. Felicis Werner: filij Conventus Egrensis Ord. Praed. ad . Wenceslaum 2. \"Conventus Egrensis S. Wenceslai M.S.O. Praedicat.\" 3. \"X.W. Przybyszewski"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4869","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6383"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/58642e257b4ee38a6cc4348f148c460a.jpg"],["authentication","bef0b305a3874dcdf4839cb8f9f82ed6"]],["file",{"fileId":"6384"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/e256e77b1e5460470932379ba26ee9c4.jpg"],["authentication","46a3088ba7cfcac4f2329b173b32ccb7"]],["file",{"fileId":"6385"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/bbee9b080ac4f68a17c4841bb1d74af3.jpg"],["authentication","73140b9c49547b7c1871a75be303440b"]],["file",{"fileId":"6386"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/658459f607ca68683da00bb9e94ade55.jpg"],["authentication","27e2adf55b79906ae7c89530cdcaf2ff"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28305"},["text","5279.III"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28308"},["text","Antverpiae, ex offic. Christophori Plantini"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28310"},["text","Niderlandy?"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28311"},["text","Antwerpia?"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28312"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28313"},["text","Skóra brązowa na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28314"},["text","Po 1569"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28306"},["text","Goropius Joannes Becanus"]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28307"},["text","Origenes Antverpianae"]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28309"},["text","1569. 4°"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4868","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6379"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/e4f259582833ca80cb248d560c769b22.jpg"],["authentication","f9327932edabede7d3f72182243c8b47"]],["file",{"fileId":"6380"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/f8d45bca2ff6aa6d46dc81b1f5efed62.jpg"],["authentication","b77a9364adc9175619f31c5bcc603e2f"]],["file",{"fileId":"6381"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/ab919b0548292dd16d5de8481cc61e15.jpg"],["authentication","255d1fbb548a88c5db835b84e690c88c"]],["file",{"fileId":"6382"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/4d4848622f696cf9a2a3c4187f98dfb6.jpg"],["authentication","417d9ba8fd6ffd39d6a367ec12133093"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28295"},["text","5284.IV/2"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28298"},["text","Turnoni-Lugduni, sumpt. Laurentij Durand et Laurentij Arnaud"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28300"},["text","Francja?"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28301"},["text","Nieznane"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28302"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28303"},["text","Skóra jasna na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28304"},["text","Po 1640"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28296"},["text","Novarinus Aloysius"]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28297"},["text","Electa sacra in quibus qua ex linguarum fontibus?"]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28299"},["text","1640. 2°"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4867","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6375"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/ea64f4b6d8bf67b15a99996b01310b0e.jpg"],["authentication","9fea2f3fcda7102ceb409cab7471a4e3"]],["file",{"fileId":"6376"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/6aaa95af09b16f7656a38ab71f700650.jpg"],["authentication","080726aacc7cde7b51e680892ba676fb"]],["file",{"fileId":"6377"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/ebcc7e9857fa71f9f7b408eb1bba0cf1.jpg"],["authentication","0b23fb7084a6ee6bfbf356ae7c31f0c5"]],["file",{"fileId":"6378"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/7c5e72916b2757248df7c352fbb1f100.jpg"],["authentication","4b5a29d8cd3ab681ce0879c77da0c4d8"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28285"},["text","4309.I"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28288"},["text","Basel, Hier. Froben"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28290"},["text","Niemcy?"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28291"},["text","Nieznane"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28292"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28293"},["text","Skóra brązowa na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28294"},["text","Po 1547"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28286"},["text","Bembo Pietro"]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28287"},["text","Epistolarum Leonis X pont. max. nomine scripta... libri XVI."]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28289"},["text","1547. 8°"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4866","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6371"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/fef6181aee5ae2036c1d3364407f1c85.jpg"],["authentication","4b91ef4f27ff67440a7b0d40372c98c2"]],["file",{"fileId":"6372"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/2d45bacb17e6a583ab39d6b0f23e7670.jpg"],["authentication","108479db11297fc1ab543fffc2ecce7c"]],["file",{"fileId":"6373"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/dc4147f098ea79a1b3c600a6dcd32602.jpg"],["authentication","da24927065cb8a1fcc5284963ef03ebd"]],["file",{"fileId":"6374"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/e21ab651b869ae6c51762290f0c21884.jpg"],["authentication","d894870ddd4cb0368cfc28ab5204bbd2"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28274"},["text","14938.IV/2-3"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28277"},["text","Basel, Hier. Froben"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28279"},["text","Polska"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28280"},["text","Poznań"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28281"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28282"},["text","Skóra brązowa na deskach"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28283"},["text","Po 1558"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28275"},["text","Jan Chryzostom, św. "]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28276"},["text","Opera d.Ioannis Chrysostomi, archiepiscopi Constantinopolitani?, t. 2-3"]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28278"},["text","1558. 2°"]]]],["element",{"elementId":"90"},["name","Provenance"],["description","A statement of any changes in ownership and custody of the resource since its creation that are significant for its authenticity, integrity, and interpretation. The statement may include a description of any changes successive custodians made to the reso..."],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28284"},["text","Bernardyni - Kobylin 1595"]]]]]]]],["item",{"itemId":"4865","public":"1","featured":"0"},["fileContainer",["file",{"fileId":"6367"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/00f2b06ea5aefdcab6f232da6ea83730.jpg"],["authentication","0f2a65f7675884c8bef7014228b30e56"]],["file",{"fileId":"6368"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/a2810669444d8d177d8c693b9896d941.jpg"],["authentication","c420226f22d6fb593c4fed06a17d47ca"]],["file",{"fileId":"6369"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/dc149fccce3d5cf218cc3d330b1ffa30.jpg"],["authentication","59b668d63d05f1c7ace4a68526ab8053"]],["file",{"fileId":"6370"},["src","https://ptpn.locloud.pl/files/original/41900f0e247e5564a7ff737cb08e71f9.jpg"],["authentication","fee37d37fd44964e3fed32c774e2f650"]]],["collection",{"collectionId":"3"},["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"25567"},["text","Baza opraw zabytkowych XV-XVIII w."]]]],["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28638"},["text","BIBLIOTEKA POZNAŃSKIEGO TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK"]]]],["element",{"elementId":"41"},["name","Description"],["description","An account of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28639"},["text","

Dynamicznie wzrastające w kręgach naukowych i kolekcjonerskich na świecie zainteresowanie zabytkowymi oprawami książkowymi owocuje wzmożonym zapotrzebowaniem na fachowe opracowania tej dziedziny rzemiosła artystycznego. Niestety, znamieniem polskiej tegumentologii (tj. oprawoznawstwa) jako dziedziny nauk jest nikły stopień zaawansowania badań. Odnosi się to w pierwszej kolejności do inwentaryzacji zbiorów opraw znajdujących się w polskich bibliotekach i muzeach.

\n

Powyższy status quo skutecznie hamuje postęp badawczy. Wynika to głównie z ograniczonej dostępności zabytkowych opraw przechowywanych w instytucjonalnych magazynach oraz ich rozproszenia po niezliczonych zbiorach w kraju i za granicą. Dlatego też konieczne staje się udostępnienie tych dzieł specjalistom i pasjonatom za pośrednictwem medium internetowego.

\n

Wychodząc naprzeciw wzrastającemu zapotrzebowaniu na tę formę udostępniania zabytkowych zbiorów, w Bibliotece Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk powstała koncepcja stworzenia elektronicznej bazy opraw zabytkowych, które znajdują się w jej posiadaniu. Inicjatorzy przedsięwzięcia wytyczyli mu dwa główne cele: popularyzacja najcenniejszych zbiorów Biblioteki w zakresie dawnego introligatorstwa, a także stworzenie ogólnodostępnego materiału do specjalistycznych badań.   

\n

Zbiory inkunabułów i starych druków Biblioteki PTPN należą do stosunkowo skromnych liczbowo (ponad 15 tys. tomów). Wśród nich znaczna część dzieł posiada oprawy późniejsze, całkowicie wyzbyte walorów artystycznych bądź będące destruktami. Ze względu na lokalne pochodzenie większości księgozbiorów, które złożyły się na zbiory specjalne Biblioteki PTPN, wśród opraw dominują dzieła polskie. Z badawczego punktu widzenia okoliczność ta przesądza o szczególnej atrakcyjności naszych zbiorów. Pozwalają one bowiem na względnie dokładne zapoznanie się z historią oraz formalno-stylową specyfiką dorobku polskiego introligatorstwa. Ono zaś wydaje się dotkliwie zmarginalizowane w międzynarodowym dyskursie naukowym i kolekcjonerskim. W rzeczywistości zaś polskie introligatorstwo późnego średniowiecza i epoki renesansu ogniskuje szereg fascynujących zjawisk artystycznych jak np. oryginalna dekoracja opraw krakowskich z końca XV-pocz. XVI w. lub też wysoki poziom italianizmu w oprawach ostatniej ćwierci XV–1 poł. XVI w.

\n

Oczywiście oprócz opraw polskich Biblioteka PTPN posiada dzieła zagraniczne, w tym głównie środkowoeuropejskie (Śląsk, Niemcy i inne kraje). Ponadto posiadamy też nieliczne egzemplarze opraw z państw Zachodniej i Wschodniej Europy, zarówno gotyckie jak i nowożytne. Niektóre z nich opatrzone są superekslibrisami słynnych rodów arystokratycznych, w tym i papieskich.

\n

W obrębie książek XV-XVIII w. najlepiej opracowanymi w Bibliotece PTPN są druki polskie i obce XVI w. Odnosi się to zarówno do identyfikacji bibliograficznej i proweniencyjnej jak też opisu chroniących je opraw. Dlatego też w pierwszej kolejności prezentować będziemy oprawy książek z tego właśnie okresu. Punktem wyjścia do ich opisów jest Katalog starych druków Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Polonica XVI wieku, opracowany przez Elżbietę Stelmaszczyk (Poznań 1991).            

\n

Baza obejmuje wyłącznie oprawy artystyczne. Za kryterium artystyczności uznano ozdobienie ich okładzin i grzbietu lub jednego z tych elementów przez introligatorów lub – sporadycznie – innych artystów. Odnosi się to zarówno do opraw wykonanych ze szlachetniejszych materiałów (głównie skóry), jak też opraw półskórkowych i pergaminowych. W wyjątkowych przypadkach uwzględnione są oprawy wykonane z innych materiałów o ile ich powierzchnia wzbogacona jest motywami dekoracyjnymi bądź też odznacza się szlachetnością gatunku (jedwab, aksamit).    

\n

Aprioryczne i umowne uznanie za końcową cezurę roku 1800 włącznie, podyktowane jest kilkoma czynnikami. Głównym z nich jest fakt gwałtownego umasowienia produkcji książek a zarazem ich opraw w dziewiętnastym stuleciu, co odbiło się negatywnie na ich walorach artystycznych, a przede wszystkim odebrało im status wyrobów rzemiosła artystycznego.           

\n

Dla zachowania przejrzystości i łatwości korzystania z bazy przyjęta została następująca formuła zapisu katalogowego:

\n

1) numer katalogowy Biblioteki PTPN
2) dane bibliograficzne (autor dzieła, tytuł dzieła, miejsce i data jego wydania)
3) kraj wykonania oprawy
4) miasto, w którym wykonano oprawę
5) autor / wykonawca oprawy
6) materiał oprawy
7) data wykonania oprawy
8) proweniencje

\n

Opis kompozycji dekoracji oprawy a także użytych do niej narzędzi i motywów zastąpiony został możliwie dokładnymi fotografiami, wzbogaconymi skalą centymetrową. Ukazują one:

\n

a) górną okładzinę oprawy
b) dolną okładzinę oprawy
c) grzbiet oprawy

\n

Ze względu na przydatność (w wielu przypadkach wręcz niezbędność) przerysów ołówkowych dekoracji opraw, baza zawiera też skany wszystkich elementów dekoracji wyciskanych na oprawach. Dla ułatwienia analiz każdemu skanowi towarzyszy skala milimetrowa. 

\n

Z myślą o badaczach relacji między introligatorstwem a papiernictwem, do zdjęć okładzin i skanów ich składników dekoracji dołączone są zdjęcia znaków wodnych (filigranów) z wyklejek. W praktyce znaki te pozwalają wielokrotnie na rozstrzygnięcie kwestii miejsca i czasu powstania oprawy.

\n

Fotografie i skany mają w założeniu autorów bazy umożliwić dokładną analizę kompozycji i pojedynczych elementów dekoracji opraw. Wraz z danymi bibliograficznymi, proweniencyjnymi i papierniczymi umożliwiać będą interdyscyplinarne badania historyczne.

\n

Wszelkie osoby, zarówno z kraju jak i zagranicy, pragnące zapoznać się z oryginałami dzieł zapraszamy do Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu (dokładne informacje na naszej stronie www). Naukowców chcących wykorzystać do celów publikacyjnych zdjęcia lub skany o parametrach lepszych niż w bazie, prosimy o kontakt: j.pietrowicz@ptpn.poznan.pl

\n

Twórcy bazy mają świadomość, że wiele przedstawionych hipotez dotyczących miejsca i czasu powstania opraw oraz ich autorów może okazać się chybionymi. Dlatego z satysfakcją i wdzięcznością przyjmiemy wszelkie korekty ze strony wyspecjalizowanych badaczy.

\n

Mimo przewidywanych niedoskonałości w merytorycznej zawartości bazy ufamy, że stanowić ona będzie źródło licznych cennych informacji dla naukowców oraz kolekcjonerów i antykwariuszy.

\n

Zespół Biblioteki PTPN 

\n

 

\n

Utworzenie Bazy dofinansowane zostało z funduszy Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

"]]]]]]]],["itemType",{"itemTypeId":"21"},["name","Oprawy"],["description"],["elementContainer",["element",{"elementId":"92"},["name","Sygnatura"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28264"},["text","307.I"]]]],["element",{"elementId":"97"},["name","Miejsce wyd. dzieła"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28267"},["text","Stuttgart"]]]],["element",{"elementId":"98"},["name","Kraj wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28269"},["text","Niemcy"]]]],["element",{"elementId":"99"},["name","Miasto wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28270"},["text","Stuttgart?"]]]],["element",{"elementId":"100"},["name","Autor oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28271"},["text","Nieznany"]]]],["element",{"elementId":"101"},["name","Materiał oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28272"},["text","Skóra brązowa na tekturze"]]]],["element",{"elementId":"102"},["name","Data wyk. oprawy"],["description"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28273"},["text","Po 1736"]]]]]],["elementSetContainer",["elementSet",{"elementSetId":"1"},["name","Dublin Core"],["description","The Dublin Core metadata element set is common to all Omeka records, including items, files, and collections. For more information see, http://dublincore.org/documents/dces/."],["elementContainer",["element",{"elementId":"39"},["name","Creator"],["description","An entity primarily responsible for making the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28265"},["text","Georg Johann M."]]]],["element",{"elementId":"50"},["name","Title"],["description","A name given to the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28266"},["text","Kurze Einleitung zur Allgemeinen Weltlichen Historie..."]]]],["element",{"elementId":"40"},["name","Date"],["description","A point or period of time associated with an event in the lifecycle of the resource"],["elementTextContainer",["elementText",{"elementTextId":"28268"},["text","1736. 8°"]]]]]]]]]